Een overeenkomst of handeling is nietig als deze vanaf het begin juridisch nooit heeft bestaan. Meestal gaat gaat het om handelingen in strijd met de openbare orde of de goede zeden. Een nietige overeenkomst heeft geen rechtsgevolgen en wordt vanaf het begin als ongeldig beschouwd.
Voorbeelden
Hieronder staan 3 praktijkvoorbeelden.
Voorbeeld 1: dwang
Stel dat iemand gedwongen wordt om een contract te ondertekenen onder dreiging van geweld. In dit geval is er sprake van dwang, en als het slachtoffer naar de rechter stapt om de overeenkomst aan te vechten, kan deze als nietig worden verklaard.
Voorbeeld 2: minderjarig
Als een minderjarige zonder instemming van een een ouder of verzorger een overeenkomst sluit, dan is die nietig. Een minderjarige is in veel gevallen niet wettelijk bevoegdheid om juridisch bindende overeenkomsten te sluiten zonder de goedkeuring van een volwassene. Om de aankoop te vernietigen kun je onze voorbeeldbrief gebruiken.
Voorbeeld 3: vormvereisten
Bepaalde overeenkomsten moeten aan specifieke vereisten voldoen om als geldig te worden beschouwd. Zo is het verplicht om huwelijksvoorwaarden bij de notaris op te stellen. Als echtgenoten die zelf opstellen, zijn deze vanaf het begin ongeldig. Er kan dan geen beroep op worden gedaan door de betrokken partijen en anderen (zoals schuldeisers) hoeven er geen rekening te houden.
Verschil nietig en vernietigbaar
Er is een verschil tussen nietigheid en vernietigbaarheid. Een vernietigbare rechtshandeling is namelijk geldig totdat die wordt vernietigd. Het belangrijkste verschil ligt in het tijdstip van de juridische beoordeling. Een nietige overeenkomst wordt als ongeldig beschouwd vanaf het begin, terwijl een vernietigbare overeenkomst in eerste instantie geldig is, maar later kan worden vernietigd op basis van wettelijke gronden.
Bij nietigheid worden de rechtsgevolgen van de overeenkomst geacht nooit te hebben bestaan, terwijl bij vernietigbaarheid de overeenkomst in beginsel geldig is totdat deze wordt vernietigd. Kort samengevat: “nietig” betekent dat iets vanaf het begin juridisch ongeldig is, terwijl “vernietigbaar” betekent dat iets in eerste instantie geldig is maar later onder bepaalde omstandigheden kan worden vernietigd.