De minister van Justitie stelt op basis van de marktrente de wettelijke rente vast. Er is een percentage voor zakelijke schulden (handelstransacties) en particuliere schulden (niet-handelstransacties).
Hoogte van wettelijke rente
Als een lening niet op tijd wordt terugbetaald, dan mag de geldverstrekker wettelijke rente in rekening brengen bij de lener. Dat is rente die wettelijk is vastgesteld en altijd geldt, tenzij partijen iets anders hebben afgesproken. Maar hoe hoog is die rente en wie bepaalt dat? En hoe kom je daarachter?
Minister van Justitie
De Minister van Justitie bepaalt de hoogte van de wettelijke rente. Dat besluit wordt gepubliceerd in het Staatsblad. Je vindt het actuele rentepercentage dus niet terug in de wet, maar in het gepubliceerde besluit van de minister. De wettelijke rente is gebaseerd op de marktrente. De hoogte van het wettelijke wordt meestal tweemaal per jaar opnieuw vastgesteld. Stijgt de rente bij de banken, dan zal een hogere wettelijke rente volgen. Daalt de rente, dan komt er een lager percentage uit.
Verschillende rentes
Let op: er zijn twee verschillende soorten rentes met verschillende hoogtes:
- Niet-handelstransacties voor alle overeenkomsten met particulieren of consumenten. Per 1 januari 2023 is dit percentage 4,0%.
- Handelstransacties voor alle overeenkomsten met bedrijven die hoger is dan de rente voor niet-handelstransacties. Per 1 januari 2023 is dit percentage 10,5%.
De actuele hoogte kun je ook terugvinden op deze webpagina van de Rijksoverheid. Op internet vind je verschillende tools voor het berekenen van de de hoogte van je vordering met de diverse rentes.
Historisch overzicht
Tot 2002 was er één rentepercentage voor alle soorten handelstransacties. Vanaf 8 augustus 2002 wordt er onderscheid gemaakt tussen particuliere en zakelijke transacties.
Niet-handelstransacties
| Jaar | Bedrag |
| 2023 | 4% |
| 2022 | 2% |
| 2021 | 2% |
| 2020 | 2% |
| 2019 | 2% |
| 2018 | 2% |
Handelstransacties
| Jaar | Bedrag |
| 2023 | 10,5% |
| 2022 | 8% |
| 2021 | 8% |
| 2020 | 8% |
| 2019 | 8% |
| 2018 | 8% |
De percentages waren de afgelopen jaren stabiel. Als gevolg van de stijging van de marktrentes is besloten om de wettelijke rente per 1 januari 2023 voor het eerste sinds jaren weer te verhogen. De volledige dataset vind je op deze webpagina van het CBS.
Afwijken rente
Je kunt altijd een lagere of hogere rente afspreken. Dat is dan een contractuele rente. In het geval dat je samen afspreekt om af te wijken, is het verstandig om die afspraak ook duidelijk en schriftelijk vast te leggen. Daarmee voorkom je dat er achteraf onenigheid kan ontstaan over wat nu wel en niet is afgesproken.
Ook als je afwijkt, is het verstandig om een marktconforme rente af te spreken. Bij een te lage rente kan de fiscus een lening als schenking zien en is er belasting verschuldigd. Bij een te hoge rente, kan de fiscus de voorwaarden als onzakelijk aanmerken en heeft dit consequenties voor je inkomstenbelasting.
Uitsluiten rente
Je kunt samen de wettelijke rente zelfs helemaal uitsluiten. Deze regels zijn namelijk geen dwingend recht, maar regelend recht. Dat betekent dat je samen met jouw contractspartij iets anders mag regelen. Partijen zijn vrij om een contract vorm te geven zoals zij zelf wensen, contractsvrijheid. Als je niets afwijkend afspreekt, dan geldt automatisch de wettelijke rente. Dat de wettelijke rente verschuldigd is bij vertraagde betaling, hoef je dus niet uitdrukkelijk af te spreken.
